Het is mogelijk als pelgrim voor een ander naar Santiago te lopen of te fietsen. Volgens de Katholieke Kerk komen de verkregen spirituele voordelen die ander ten goede. Er zijn echter een paar voorwaarden.
Het is april 2004. Zoals zo vele anderen ga ik op weg naar Santiago rnet het doel een geliefd persoon te gedenken. Mijn vrouw Willie Malkus in dit geval, gestorven aan borstkanker op 25 juli 1999. Ik wil de tocht aan haar opdragen en een compostela halen met haar naam er op. Ik ben bang voor misverstanden bij aankomst in het Pelgrimsbureau. Dus ben ik gewapend met een in het Spaans vertaald verzoekschrift dat ik agnost ben en voor Willie heb gelopen voor het geval het haar goed zou doen, en of de compostela op haar naam kan worden uitgeschreven. Voor de zekerheid loop ik met twee pelgrimspassen, één op mijn eigen naam en één op die van Willie. Vanaf Den Haag stempel ik overal dubbel.
Voor wie?
In juni 2005 kwam ik aan in Santiago, samen met mijn tweede vrouw Annet die vanaf Sahagün met me was meegelopen. In het Pelgrimsbureau liep het anders dan verwacht. Op de naam van Willie kon geen compostela worden uitgeschreven. Wel op mijn naam, maar dan met de handgeschreven toevoeging vicarie pro, gevolgd door de naam van Willie.
Annet, die vond dat ik er bekaaid vanaf was gekomen, wilde haar compostela toen aan mij opdragen. Dat werd resoluut geweigerd met de toelichting dat het alleen is toegestaan als plaatsvervanger een pelgrimstocht te lopen of te fietsen voor iemand die dat zelf niet kan doen. En ik stond daar naast haar in blakende gezondheid met zo’n 3000 kilometer achter de rug.
Wie komen er binnen deze regel in aanmerking om voor te lopen? Personen die te oud zijn, te gehandicapt of ernstig ziek — denk aan patiënten met kanker — en aan de andere kant van het spectrum kinderen die te jong zijn voor zo’n tocht. Een tweede regel is dat er een relatie moet zijn tussen de pelgrim en degene voor wie de pelgrimstocht wordt ondernomen. Lopen voor iemand die je niet kent en waar je niets mee hebt, kan dus niet.
‘Vicarie pro’ betekent ‘plaatsvervangend voor’. Degene voor wie je loopt of (fietst) is de eigenlijke pelgrim. Zelf ben je als het ware zijn of haar voeten. Dit betekent dat de spirituele voordelen die de kerk aan de pelgrim toekent, toevallen aan degene voor wie je loopt. Om het banaal te formuleren: de hemelse waardepunten die je bij elkaar loopt, worden bijgeschreven op de hemelse bankrekening van degene voor wie je gelopen hebt. De spirituele voordelen bestaan uit een gedeeltelijke of, in een Heilig Jaar, volledige aflaat, een vergeving van je zonden en het intrekken van de straf ervoor.
Voorwaarden voor een aflaat
In een Heilig Jaar (wanneer de naamdag van Sint-Jacob, 25 juli, op een zondag valt) zijn in het Pelgrimsbureau posters opgehangen met de voorwaarden voor het krijgen van een (volledige) aflaat: tenminste de laatste 100 kilometer (te voet) of de laatste 200 kilometer (met de fiets) moet zijn afgelegd met een religieuze of spirituele motivatie. De kathedraal moet worden bezocht. Daarbij moet een gebed worden opgezegd, bijvoorbeeld het Onze Vader. En binnen vijftien dagen moet je als pelgrim te biecht en ter communie gaan. Een en ander is voor niet-katholieken niet weggelegd. Zij mogen van de Kerk niet ter communie gaan of biechten. Gelukkig kent de Kerk de regel dat de Moederkerk de eisen aanvult waar de oprechte pelgrim niet aan kan of mag voldoen. Het komt dus allemaal goed!
Petición (Verzoekschrift).
Vertaling: Vanaf de eerste stap is deze camino opgedragen aan de lieve jeugdvriendin van mijn vrouw, te weten (Volledige naam)
Geboren op 29 juli 1957 in Den Haag Nederland.
Voor zover ik weet is het altijd mogelijk geweest dat pelgrims lopen als plaatsvervanger voor een andere persoon.
(Voornaam) lijdt aan borstkanker, behandeling met chemotherapie, en kan dus niet zelf te voet naar Santiago lopen. Voor het geval dat deze camino iets goeds doet voor (Voornaam) heb ik deze camino gelopen.
Ik zou het op prijs stellen als u aan de Compostela mijn wens zou willen toevoegen dat alle spirituele voordelen die de Kerk toekent aan de loper mogen toevallen aan (Volledige naam). Bij voorbaathartelijk dank,
Rouwverwerking
De spirituele voordelen gaan naar degene voor wie je loopt. Wat blijft er voor je over als ‘voeten van’ de pelgrim? In mijn geval een grote portie rouwverwerking over de dood van Willie. Maar ook het genieten van het lopen, het landschap en de ontmoetingen met andere pelgrims.
Na die eerste pelgrimstocht zijn er nog vele gevolgd langs verschillende Spaanse routes. Ik heb steeds voor anderen gelopen. Het geeft me extra motivatie om door te gaan als het tegenzit. Ik kan moeilijk stoppen en naar huis gaan met het excuus dat het zo vreselijk regende. Er wordt wat van me verwacht. Het geeft mijn camino meer zin. Een vriendin die inmiddels aan kanker is overleden, was heel blij dat ik voor haar de Camino Portugués liep, ook al was ze net als ik agnost. Het fotoboek van mijn tocht voor haar had ze steeds binnen handbereik. Misschien heeft die camino het sterven voor haar iets gemakkelijker gemaakt.
Voorbereiding
De voorbereiding van een nieuwe camino van mij volgt inmiddels een vast patroon. Ik vraag altijd vooraf of iemand het prettig zou vinden als ik voor hem of haar naar Santiago zou lopen. Als het gaat om een overleden persoon dan vraag ik dat aan de familie. In de praktijk zijn er (helaas) maar al te veel mensen die in aanmerking komen. Dan schrijf ik in het Spaans eenpetici6n, een verzoekschrift, waarin staat voor wie ik loop, wat mijn relatie met die persoon is, waardoor die persoon niet zelf kan lopen en dat het mijn wens is dat alle spirituele voordelen die de Kerk toekent aan de loper mogen toevallen aan degene voor wie ik loop.
Ik maak een afspraak voor een pelgrimszegen bij pastoor Ad van der Helm van de Jacobuskerk in Den Haag. De petici6n stuur ik vooraf aan hem op, zodat hij weet voor wie ik loop. Ook als agnost vind ik een pelgrimszegen een waardig en heel passend begin van de pelgrimstocht. De persoon voor wie ik loop is er vaak bij claratio Peregrinationis opgesteld, een in het Latijn gestelde verklaring over mijn zegening en vertrek als pelgrim. Ook staat erin dat ik vicarie pro loop en voor wie. Met een stempel van de kerk is dat een officieel kerkelijk document geworden.
Declaratio Peregrinationis (Pelgrimsverklaring). Vertaling: Lezer gegroet/Pelgrimsverklaring/Is begonnen met de pelgrimstocht/ /
Plaatsvervangend voor/…../Naar het grafvan St. Jacobus de Meerdere van Compostela /Dag2 (van de) maand juli (in het)jaar van onze Heer 2016/ En heeft gevraagd/gekregen de zegen aan de voeten (van het beeld) van St. Jacobus Apostel/In de kerk gewijd aan dezelfde apostel. /Dorp Den Haag, Bisdom Rotterdam/ d.d. 2juli 2016 Waarvan getuige/ handtekening en stempel.
Goed van vertrouwen
Deze papieren zijn in het Pelgrimsbureau in Santiago niet echt nodig. Ze zijn daar goed van vertrouwen. Maar het maakt daar de situatie wel erg duidelijk. Een kerkelijk document uit Den Haag spreek je op het Pelgrimsburau niet tegen. Op verzoek stempelt het Pelgrimsbureau deze papieren af.
Nadat ik terug ben krijgt degene voor wie ik gelopen heb (of diens familie) de originelen van alle papieren: compostela, pelgrimspas, petici6n en declaratio peregrinationis, alle foto’s op een dvd en een schelpje uit Santiago van zilver. Per slot is zij of hij de pelgrim en dat mag gezien worden!
Download rechten
* De Vlaamse Jacobusvereniging heeft toestemming het artikel gratis te publiceren in haar periodiek.
