Wat legenden en geschiedenis om afbeeldingen van St. Jacob te interpreteren

Wat legenden en geschiedenis om afbeeldingen van St. Jacob te interpreteren

Sint Jacobus de Meerdere (naamdag 25 juli) werd omstreeks 3 nC in Betsaïda, Galilea, geboren als zoon van de visser Zebedeüs en Salomé. Hij behoorde tot de inner circle van Jesus. Na in Israel en het Iberisch schiereiland geëvangeliseerd te hebben, werd hij na terugkomst in Jerusalem in 44 nC op last van koning Herodes Agrippa onthoofd. Door zijn leerlingen Athanasius en Theodorus werd zijn lichaam geleid door een engel in een boot naar Spanje gebracht. Zij landden in het huidige Padrón. In een kar getrokken door wilde stieren die als een wonder zo tam als ossen waren, werd het lichaam gebracht naar een graf dat later is teruggevonden op de plek waar nu de kathedraal van Santiago staat.

Volgens de legende vond in 844 n.C. bij Clavijo (12 km ten zuiden van Logroño) een veldslag plaats tussen een Christelijk leger onder aanvoering van Ramiro I van Asturias en een Moors leger onder aanvoering van Abderrahman I, de emir van Cordoba. Het Christelijke leger dreigde te verliezen toen een ruiter met vaandel op een wit paard verscheen die met een zwaard de hoofden van Moorse strijders afmaaide. Dit was zó vreesaanjagend dat het Moorse leger op de vlucht sloeg en de overwinning aan de Christenen liet. De ruiter werd geïdentificeerd als Santiago. Deze verschijningsvorm kreeg de naam Santiago matamoros, St. Jacob de Morenslachter. Santiago matamoros is van ca. 1620 tot 1760 de patroonheilige van Spanje geweest. Hij werd als zodanig opgevolgd door Santiago apostól. De term Santiago matamoros is tegenwoordig minder “politiek correct” en wordt geleidelijk opgevolgd door Santiago caballero, Sint Jacob, ruiter.

De verschijningsvorm van Sint Jacob als pelgrim wordt Santiago peregrino of Santiago apostól genoemd. De attributen die daarbij horen zijn schelpen (Grote mantel, Pecten maximus), bevestigd op muts of mantel, een wandelstok met een holle kalebas als waterfles en een reistas. Vrijwel altijd ook met Bijbel. Afbeeldingen van pelgrims kunnen er evenzo uitzien, maar dan zonder Bijbel.

De Orden Militar de Santiago de la Espada, de Militaire Orde van Sint Jacob van het Zwaard, is een oude Spaanse militaire ridderorde die in 1170 werd gesticht met als symbool het Santiago-kruis, een combinatie van een kruis en een zwaard. Als gevolg hiervan wordt Santiago ook afgebeeld met een zwaard.

Afbeeldingen van Sint Rochus zijn gelijk aan die van Santiago peregrino met het verschil dat Sint Rochus wordt afgebeeld met een ontbloot been met een wond veroorzaakt door de pest èn een hond die hem dagelijks een stuk brood brengt.